Franciszek Prek

Franciszek Prek jest bohaterem lutowej karty w „Kalendarzu Niesłyszących 2020”. Zapraszamy do obejrzenia filmu w Polskim Języku Migowym, a także zapoznania się z biografią postaci.

Franciszek Ksawery Prek (1801-1863)

Był głuchym malarzem i pisarzem. Żył w XIX wieku. Jest autorem pamiętników pod tytułem „Czasy i ludzie”. Pamiętniki te zostały wydane dopiero w 1959 roku we Wrocławiu. Mama Franciszka szybko odkryła, że jej syn jest głuchy. Dzięki niej nauczył się czytać i pisać w języku polskim, francuskim i niemieckim. Doskonale znał literaturę piękną, szczególnie Ignacego Krasickiego, którego utwory opowiadał gestami. Gdy Franciszek skończył 17 lat, zaczął pisać pamiętniki – i robił to systematycznie przez kolejnych 40 lat – aż do 1855 roku! Pierwsze wpisy opowiadają o pobycie chłopca na dworze książąt Czartoryskich. Franciszek opisywał także inne miejsca, w których spotykała się arystokracja. Odwiedzał Lwów, Sanok, Łańcut, Leżajsk, Medykę, Kraków i inne miasta. Na początku Franciszek prosił mamę, żeby czytała i poprawiała to, co napisał w pamiętniku. Gdy mama umarła, pisał już sam.

Twórczość pisarza

Jego pamiętniki mają dużą wartość historyczną – Franciszek bardzo szczegółowo opisał w nich zwyczaje, historię i osoby, które żyły z nim w tym czasie. Na przykład był świadkiem rzezi galicyjskiej w 1846 roku, którą opisał bardzo realistycznie. Do swoich pamiętników Franciszek sam robił rysunki i obrazy . Dodawał notki biograficzne i naszkicowane mapy. Chociaż nie słyszał dźwięków, interesował się wieloma rzeczami, co potwierdza na przykład książka pod tytułem „Wizerunki znakomitych ludzi w Polsce z dołączeniem krótkiego każdej osoby żywota, wydane staraniem Ksawerego Preka”. Była to pierwsza w literaturze polskiej książka wydana jak „namalowany album”. Franciszek w okresie zaborów przekazał Polakom część historii, o której nie wolno im zapomnieć.

Często chodził też na tańce, grał w teatrze, spotykał się ze znajomymi i dużo podróżował. Jest nawet nazywany „prekursorem turystyki i krajoznawstwa ludzi głuchych”. Z każdej podróży Franciszek sporządzał szczegółowe opisy, szkice i rysunki: ludzi, budynków, miejsc, krajobrazów, dzieł sztuki, które widział. W czasie podróży do Warszawy odwiedził księdza Jakuba Falkowskiego – założyciela szkoły dla głuchoniemych. W tej szkole (przy placu Trzech Krzyży) Franciszek dowiedział się, jak dokładnie wygląda nauczanie i praca z niesłyszącymi. Franciszek przekazał książki, które napisał, i obrazy, które namalował, między innymi Bibliotece Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie. Po II wojnie światowej dzieła Franciszka Preka znalazły się we Wrocławiu.

„Kalendarz Niesłyszących 2020” wydała Fundacja FONIS w ramach realizacji projektu współfinansowanego ze środków Gminy Wrocław.